Karbonhidratların asıl işlevi vücudunuzda enerji depolamaktır. Karbonhidrat demek halk arasında kullandığımız şeker ile aynı değildir. Örneğin ekmek ve patates de karbonhidrat içerir. Şekerde bulunan karbonhidrat hızla emilirken, diğerleri, parçalanması uzun süren daha karmaşık karbonhidratlardır ve uzun bir süre boyunca enerji sağlarlar. Karbonhidrat içeren tüm gıdalar (örneğin ekmek, tahıl, makarna, pirinç, nişastalı sebzeler, meyveler, meyve suları ve çoğu şekersiz tatlılar) kan şekeri düzeylerinizi yükselttiğinden, alımınızı dikkatli biçimde yönetmek önemlidir. Gün boyunca yaklaşık her üç saatte bir şeyler yemeye çalışın (ana yemekler dışında ara öğünler ve atıştırmalarda mutlaka olmalıdır). Yatmadan önce yenilen atıştırmalar (proteinli) gece kan şekerinizi dengelemeye yardımcı olacaktır!
Bir diyabet hastası olarak, hangi gıdaların ne kadar karbonhidrat içerdiğini öğrenmek ve miktarları tahmin edebilmek önemlidir. Bu sayede, tükettiğiniz toplam karbonhidrat miktarı, ilaçlarınız ve fiziksel etkinlik düzeyinizle dengelenecektir. Diyetisyeniniz, karbonhidrat alımınızı kontrol altında tutmak için, karbonhidrat hesaplama adı verilen bir sistem öğretmiş olabilir. Diyaliz merkezinizde diyetisyen mevcut değil ise doktorunuzdan da bilgi alabilirsiniz.
Kaçınmam gereken herhangi bir gıda var mı?
Diyetimizdeki önemli karbonhidrat kaynağı tahıllar ve ekmek, kek ya da müsli gibi tahıl temelli ürünlerdir. Fosfat düzeyleriniz istenen düzeyde ise, yüksek lifli besinler 1) oldukça doyurucu olduklarından, 2) emilimleri daha yavaş olacağından, 3) dolayısı ile kan şekerinizi daha yavaş yükselteceklerinden, daha çok tahıllı ürünleri (örneğin buğday ve çavdar) seçin. Az miktarlardaki yulaf da uygun bir seçenektir.
Aynı durum, taze sebzeler, patates, baklagiller, makarna, süt ve bazı meyveler için de geçerlidir. Bunların, bir besinin kan şekeri düzeylerini ne kadar hızlı ve ne oranda yükselttiğini gösteren “glisemik indeks” değeri düşüktür. Ancak üzüm gibi bazı çok tatlı meyveler oldukça yüksek glisemik indekse sahiptir.
Geçmişte sofra şekeri (sakkaroz) şeker hastaları için uzak durulması gereken bir şeyken, günümüzde, çikolata gibi “paketli” şekerin küçük miktarları ara sıra tüketilmesinin sorun olmayacağı ifade edilmektedir. Şeker çabuk emildiğinden ve kan şekeri düzeyinizin hızla yükselmesine neden olabileceğinden, şekerli içecekler ve yüksek şeker içeriğine sahip gıdalardan kaçınmaya devam etmeliyiz.
